توسعه واژه‌ای است که تنها مختص به شرایط اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی نیست. توسعه به معنای پیشرفت است و می‌توان آن را در هر زمینه‌ای به کار برد. یکی از بهترین و در دسترس ترین انواع توسعه، توسعه فردی است. برای توسعه فردی تنها کافیست که اراده کنیم و دست‌به‌کار شویم. در صورت دست‌یابی به چنین توسعه‌ای می‌توانیم کیفیت زندگی خود را تضمین و از طرف دیگر به بهبود کیفیت زندگی جمعی و اجتماعی نیز کمک کنیم. توسعه فردی نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و عملکرد متعهدانه دارد. ما در این مقاله آنچه نیاز است از توسعه فردی بدانید را در اختیار شما می‌گذاریم.

• تعریفی دقیق از توسعه فردی
• توسعه فردی سه‌بعدی
• برنامه توسعه فردی
• در مسیر توسعه فردی این نکات را در کوله خود داشته باشید

تعریفی دقیق از توسعه فردی

ما همه انسان هستیم. در عین شباهت به یکدیگر تفاوت‌هایی عمیق داریم. هر انسان یک دنیای منحصربه‌فرد است که نظیر آن هیچ جای دیگری وجود ندارد. وجودمان پر از احساسات و افکار و مهارت است و بدون شک هر یک از ما دارای ویژگی‌های خاصی است که این ویژگی در افراد دیگر وجود ندارد. اما آیا همه نسبت به آنچه هستیم آگاهی داریم؟ چه میزان از خودمان باخبریم؟ چقدر خودمان را باور داریم؟ شاید بسیاری افراد هیچ پاسخی برای این پرسش‌ها نداشته باشند. برای شناخت خودمان و بهره‌وری از استعدادهایمان باید آستین‌ها را بالا بزنیم و در مسیر توسعه فردی قرار بگیریم.

توسعه فردی تلاش هر انسان برای بهبود و رشد مهارت‌هایش است. بی‌شک هر یک از ما درونمان مهارت‌ها و ویژگی‌هایی داریم که مختص به خودمان است. این مهارت‌ها محدودیت ندارند و همراه با ما می‌توانند رشد کرده و بزرگ شوند. بنابراین هرلحظه و هر جا که بخواهیم می‌توانیم آن‌ها را وسعت بدهیم، پروبال ببخشیم و باعث رشدشان شویم. کافیست که خودمان و هر آنچه داریم یا نداریم را بشناسیم و سپس تصمیم بگیریم.

ما به دنیا آمده‌ایم که زندگی کنیم و همه ما از تولد تا مرگمان فرصت این تجربه را خواهیم داشت. نمی‌دانیم این فرصت چقدر است اما می‌دانیم هرچه پیش‌تر می‌رویم به آخرش نزدیک‌تر می‌شویم. بنابراین هرلحظه برایمان ارزش دارد و باید از آن به بهترین شکل استفاده کنیم. توسعه فردی این فرصت را به‌خوبی در اختیارمان می‌گذارد.

توسعه فردی یا IDP ( Individual Development Plan) یک فرآیند مداوم است که محدود به دوره خاصی نیست. در این فرآیند می‌توانیم استعداد و مهارت خود را بشناسیم، شکوفا کنیم و در جهت ارتقای سطح زندگی خود از آن استفاده کنیم.

با استفاده از این روش توانایی‌های بالقوه خود را شناخته و به فعلیت درمی‌آوریم. آن جامه و لباسی را که تا دیروز در گنجه درون خودمان پنهان کرده بودیم را بیرون آورده، دستی به سروگوشش بکشیم و به تن کنیم و متوجه می‌شویم که چقدر با این جامه جدید زیباتر هستیم. توسعه فردی فرصتی در اختیار ما می‌گذارد که مهارت زندگی کردن را بیاموزیم و در شرایط مختلف دست از زندگی کردن برنداریم. کافیست اراده کنیم و بخواهیم که تغییری بزرگ و تدریجی در زندگی خود ایجاد کنیم.

توسعه فردی محدود به جنسیت، ملیت، سن و طبقه اجتماعی نمی‌شود. هر کس در هر جای دنیا باشد هر زمان که بخواهد می‌تواند خود را برای توسعه فردی آماده کند.

توسعه فردی سه ‌بعدی

ذات طبیعت با رشد سرشته شده است. دانه‌ای را در دل خاک بکاریم رشد می‌کند و به تکامل وجودی خود می‌رسد، یا یک خوشه گندم است یا درختی پربار و پر سایه. نوزادی به دنیا می‌آید رشد می‌کند و بزرگ می‌شود و مراحل زندگی خود یکی پس از دیگری را طی می‌کند. اما فرق انسان با نباتات یا سایر موجودات این است که انسان رشد تک‌بعدی ندارد یعنی فقط ازنظر جسمانی رشد نمی‌کند بلکه فرآیند رشد را در ابعاد مختلف تجربه می‌کند.

رشد و توسعه فردی دارای ابعاد متفاوتی است که فرد برای به دست آوردن آن باید تمام این جوانب را در نظر بگیرد. توسعه باید در تمام این ابعاد اتفاق بیفتد در غیر این صورت دست‌یابی به هدف نهایی امکان‌پذیر نیست.به ‌طور کلی توسعه فردی در ابعاد جسمی، ذهنی و روحی- روانی اتفاق می‌افتد.

1. جسمی: بدن ما ارزشمندترین دارایی ماست و از طرفی این دارایی همواره در معرض آسیب و خطرات جدی است. بنابراین باید از آن به‌خوبی مراقبت کنیم. انجام ورزش روزانه، رژیم غذایی سالم، توجه به وضعیت خواب، مراجعه زودهنگام به پزشک هنگام بیماری، بررسی پزشکی به‌صورت سالیانه ازجمله اقداماتی است که ما در جهت توسعه فردی_ جسمی انجام می‌دهیم.
2. ذهنی: ذهن بعدی از هر انسان است که قابل‌رؤیت نیست اما در لحظه‌لحظه زندگی ما حضوری تأثیرگذار دارد. ذهن چنان وسعت و قدرتی دارد که کنترلش کار آسانی نیست اما چنانچه آن را در مسیری مثبت و قدرتمند قرار دهیم می‌تواند زندگی را متحول کند. جهت ارتقای ذهن خود به مواردی همچون، تفکرات مثبت، اعتمادبه‌نفس، مدیریت هیجانات فردی، مدیریت احساساتی چون خشم، افسردگی و استرس، قدرت تمرکز و … نیاز داریم.
3. روحی- روانی: جهت بهبود و تقویت این بخش از وجود خود نیاز به مدیتیشن، سفر، همراهی باکسانی که به آن‌ها اعتماد و عشق داریم و … می‌تواند کمک‌کننده باشد.

برنامه توسعه فردی

همان‌طور که می‌دانید جهت رسیدن به توسعه‌های کلان همچون توسعه اقتصادی، سیاسی و … برنامه‌ریزی‌های فراوانی توسط متخصصین و کارشناسان انجام می‌پذیرد که ظرف مدت مشخصی هدف، که همان توسعه است حاصل شود. در برنامه توسعه فردی یا Personal Development Plan دقیقاً همین روند اجرا می‌شود اما این بار کارشناس و متخصص خود ما هستیم. انسان در ابتدا خود را بررسی و ارزیابی می‌کند سپس مسیر خود برای رسیدن به هدف را مشخص کرده و خود را در این مسیر قرار می‌دهد.

آنچه در اینجا اهمیت پیدا می‌کند این موضوع است که خود این برنامه‌ریزی نیز نیازمند مهارت است و همچون هر مهارت دیگری می‌توانیم آن را آموزش ببینیم و یا تقویت کنیم. با کمک این برنامه ما قرار است خود را به جایگاه درستی در زندگی برسانیم. مسلماً قرار نیست به اکسیر جادویی نابودی مشکلات دست پیدا کنیم و تا پایان عمر در کمال آرامش و خوشبختی زندگی کنیم.

چالش و بحران بخشی انکارناپذیر از زندگی است و ما با برنامه توسعه فردی می‌آموزیم که در مواقع بحرانی و در مواجهه با مشکلات چگونه عمل کنیم که آسیب را به حداقل برسانیم و از طرفی یاد بگیریم که در حساس‌ترین شرایط درست‌ترین تصمیم را بگیریم. مهارت تصمیم‌گیری از آن مهارت‌هایی است که در برنامه توسعه فردی جایگاه ویژه‌ای دارد.

رنامه‌ریزی اصول دارد اگر روی اصول خود بنا نشود به شکست محکوم است. نیاز داریم که پیش از هرگونه برنامه‌ریزی خود را تحلیل کنیم. ما نیاز به خودشناسی داریم. باید خودمان را بنویسیم و هر آنچه هستیم را باصداقت بر روی کاغذ بیاوریم، با تمام نقاط ضعف و قوت. این کار آسان نیست و ممکن است مدت زیادی زمان ببرد. همه ما شاید توهم شناخت خود را داریم اما وقتی به‌جایی می‌رسیم که قرار است ویژگی خودمان را بشناسیم و به زبان یا کاغذ بیاوریم از کلمه خالی می‌شویم.

پس از شناخت خود و قوت‌ها و ضعف‌هایمان حالا زمان مشخص کردن هدف رسیده است. میان ما تا هدفمان قطعاً فاصله وجود دارد و این همان مسیری است که ما باید آن را طی کنیم. برای گم نشدن در طول راه به نقشه نیاز داریم تا مطمئن شویم در مسیر قرار داریم، بنابراین مسیر رسیدن و نقشه راه توسعه فردی را به‌خوبی ترسیم کرده و مطابق با آن پیش می‌رویم و حالا نوبت طلاست! طلا؟ بله، طلا یعنی وقت. زمان‌بندی به برنامه‌ریزی شما نظم می‌دهد. از نقطه شروع تا رسیدن به هدف را زمان‌بندی کنید و به آن متعهد باشید البته لازم است که در برنامه‌ریزی خود کمی منعطف باشید اما این انعطاف نباید تمام معادلات شما را به هم بریزد.

مسیرتان را خودتان طراحی کنید زیرا شما بهترین مهندس توسعه فردی خودتان هستید.

در مسیر توسعه فردی این نکات را در کوله خود داشته باشید

رشد و توسعه فردی همچون هر فرآیند دیگری زمان‌بر است و یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. از حرکت تا دست‌یابی به هدف علاوه برداشتن برنامه‌ریزی نیازمند عوامل دیگری هستیم تا در مسیرمان ثابت‌قدم بمانیم. نکاتی را در اینجا به شما ارائه می‌دهیم که برای دست‌یابی به رشد و توسعه فردی شما بسیار مفیدند و همچون مکمل‌ها می‌توانند توان شما را زیاد کنند.

• توسعه فردی نوعی سرمایه‌گذاری است. به این صورت که ما هم خودمان سرمایه هستیم و هم سرمایه‌گذار. سرمایه ما مهارت‌ها و استعدادهایمان است که خیلی از آن‌ها را تابه‌حال به کار نگرفته بودیم. این استعدادها را پرورش می‌دهیم و از آن‌ها به بهترین شکل ممکن استفاده می‌کنیم. ویژگی‌هایی چون صبوری، مسئولیت‌پذیری، روشن‌بینی، امید، خودباوری، انتقادپذیری، قدرت پذیرش، توانایی تغییر و … را در خود بارور کنید. این ویژگی‌ها ابزار و لوازمی است که برای سفر خود حتماً به آن‌ها نیاز پیدا می‌کنید.
• یاد بگیرید. تا زمانی که نفس می‌کشید آموزش ببینید. زبان، هنر، فن یا هر چیز دیگری، فرقی نمی‌کند در هیچ حالتی دست از آموختن برندارید. آموختن همچون عشق سن و سال نمی‌شناسد ما همواره و همیشه دانش‌آموزیم حتی اگر در بالاترین مراتب استادی در یک‌رشته یا زمینه خاص باشیم.
• در راستای توسعه فردی- جسمانی، هنگام غذا خوردن فقط به غذا فکر کنید و صحبت در مورد مسائل مهم یا استرس‌زا را به زمانی دیگر موکول کنید و همچنین آب زیاد بنوشید.
• از معاشرت با افراد منفی بپرهیزید. در انتخاب دوست و هم‌صحبت خود دقت کنید.
• کتاب بخوانید. اگر اهل کتاب نیستید نگران نباشید می‌توانید این عادت را در سبک زندگی خود جا بیندازید.
  همچنین بخوانید :  کاربرد هوش هیجانی چیست؟ کاربردهای هوش هیجانی در زندگی و کار
  
• به توانایی خود ایمان داشته باشید. ایمان همچون چراغی راهتان را روشن می‌کند.
• از تفریح غافل نشوید. برخی افراد فکر می‌کنند برای رسیدن به موفقیت فقط باید تلاش کرد، کارکرد و یا درس خواند. بله تلاش لازم است اما کافی نیست. شما نباید این روزهایی که از عمرتان سپری می‌شود را بدون لذت بگذرانید. تفریح نیز بخشی از زندگی شماست و مانعی برای ادامه مسیرتان ایجاد نمی‌کند. حتماً در برنامه توسعه فردی خود تفریحاتی که به افزایش روحیه در شما منجر می‌شود را بگنجانید.
• با ابهام در زندگی کنار بیایید. آینده مبهم است کسی از آن خبر ندارد. واکنش افراد معمولی به ابهام، ترس است اما افرادی که برای توسعه فردی برنامه‌ریزی کرده‌اند از آینده نمی‌ترسند. بلکه این ابهام را پذیرفته و اتفاقاً به استقبال آن می‌روند.
• هر انسان منحصربه‌فرد است و بالطبع مسیر و استراتژی که برای دستیابی به توسعه فردی دارد نیز مختص خود اوست. می‌توان گفت هرگز افراد از یک‌راه مشخص و ثابت به توسعه فردی نمی‌رسند. هر کس مسیر خود را طی می‌کند. اما باز بااین‌حال نکاتی هستند که می‌تواند رسیدن به هدف را تسریع کنند. افراد بی‌شماری برنامه توسعه فردی برای خود داشته و به آنچه می‌خواستند هم رسیده‌اند و حتماً تجربیاتی را از سر گذرانده‌اند که ذکرشان برای دیگران خالی از لطف نیست. بنابراین حتماً با افراد موفق در این زمینه مشورت کنید و یا از وبینار های توسعه فردی استفاده کنید اگر به شخص خاصی دسترسی ندارید با خواندن کتاب و یا جست‌وجو در اینترنت با تجربیات دیگران آشنا شوید.
• تصویرسازی کنید. تخیل کنید. این تصاویر به شما انگیزه می‌دهد. کافیست چشمانتان را ببندید و خودتان را در جایگاهی ببینید که استعدادهایتان را شکوفا کرده‌اید و از آن به بهترین شکل استفاده می‌کنید.
• برای پیشرفتتان خودتان را تشویق کنید و اگر جایی با مشکل روبه‌رو شدید جا نزنید. حتماً راه‌های زیادی هست که هنوز امتحان نکرده‌اید. تنها کسانی شکست نمی‌خورند که هیچ کاری نمی‌کنند.
• خود انتقادی داشته باشید اما خود تخریبی هرگز. شما هم همچون سایر انسان‌ها نقص‌هایی دارید که برطرف کردنشان سخت است و از طرف دیگر هرگز به یک انسان کامل هم تبدیل نمی‌شوید پس کمال‌گرایی هم ممنوع.
• گذشته را رها کنید. ماندن در گذشته تنها شما را از زندگی حالتان دور می‌کند و برای آینده نیز خطرآفرین است. گذشته در گذشته و دیگر امکان دسترسی به آن وجود ندارد. زندگی ما قابلیت ادیت و ویرایش ندارد و همچون دنیای یارانه با کلید ctrl. z نمی‌توانیم به قبل بازگشته و اشتباهات خود را تصحیح کنیم. اما این توانایی را داریم که از بروز اشتباه مشابه در آینده جلوگیری کنیم. خودتان و گذشته‌تان را ببخشید و با قلبی به سبک به راه خود ادامه دهید.
• بهترین راه غلبه بر ترس رفتن به دل موقعیت ترسناک است. بسیاری از ترس های ما فقط تصور ترسناک هستند و در واقعیت آن‌گونه که فکر می‌کنیم نیست. همه ما با شرایطی روبه‌رو شده‌ایم که موجب ایجاد ترس و استرس در ما می‌شوند اگر گذر کردن از آن شرایط برای توسعه فردی ما و رسیدن به هدف نیاز است باید از آن بگذریم. ترسیدن باعث انفعال می‌شود و کسی که هیچ کاری نمی‌کند به هیچ جایی نمی‌رسد.

برخی سوالات رایج